Jaskra to jedna z najpoważniejszych chorób oczu, która nieleczona może prowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku. Schorzenie to dotyka miliony osób na całym świecie, a jego podstępny charakter sprawia, że często jest wykrywane zbyt późno. W artykule wyjaśniamy, czym jest jaskra, jakie są jej przyczyny, jakie typy tej choroby można wyróżnić, jak przebiega diagnostyka i jakie metody leczenia są dostępne.
Czym jest jaskra?
Jaskra to przewlekła choroba oczu, charakteryzująca się postępującym uszkodzeniem nerwu wzrokowego, który odpowiada za przesyłanie obrazów do mózgu. Najczęściej jest związana ze zbyt wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym, choć nie zawsze.
Objawy jaskry
- Początkowe stadia jaskry przebiegają bezobjawowo, co czyni ją wyjątkowo trudną do wykrycia.
- W zaawansowanych stadiach może wystąpić:
- Utrata widzenia obwodowego (widzenie tunelowe),
- zamglone widzenie,
- bóle głowy i oczu,
- aureole wokół źródeł światła.
Jakie są przyczyny jaskry?
Do głównych przyczyn jaskry należą:
- Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe: Wynikające z zaburzeń odpływu cieczy wodnistej z oka.
- Genetyka: Osoby z rodzinną historią jaskry są bardziej narażone na jej rozwój.
- Wiek: Ryzyko zachorowania wzrasta po 40. roku życia.
- Choroby współistniejące: Cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, migreny czy miażdżyca.
- Urazy oka: Mogą prowadzić do uszkodzenia struktur odpowiedzialnych za odpływ cieczy wodnistej.
Co ma wpływ na rozwój choroby?
Rozwój jaskry przyspieszają:
- Nieodpowiedni styl życia, w tym brak regularnych badań okulistycznych,
- nieleczone choroby współistniejące,
- długotrwałe stosowanie niektórych leków, takich jak kortykosteroidy,
- narażenie na stres i podwyższone ciśnienie tętnicze.
Jakie typy jaskry wyróżniamy i czym się one charakteryzują?
Jaskra to choroba, która może przybierać różne formy. Wyróżniamy kilka głównych typów:
1. Jaskra pierwotna otwartego kąta
- Najczęstsza forma jaskry, występuje u około 80% pacjentów.
- Charakteryzuje się powolnym i bezobjawowym przebiegiem.
- Związana z nieprawidłowym odpływem cieczy wodnistej przez kąt przesączania.
- Wykrywana zwykle podczas rutynowych badań okulistycznych.
2. Jaskra zamkniętego kąta
- Występuje, gdy kąt przesączania zostaje zablokowany, co prowadzi do nagłego wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego.
- Objawia się ostrymi dolegliwościami, takimi jak silny ból oka, nudności, zamglone widzenie i zaczerwienienie oka.
- Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
3. Jaskra wrodzona
- Rzadki typ jaskry, obecny od urodzenia lub rozwijający się w dzieciństwie.
- Objawy to powiększone oczy, światłowstręt i łzawienie.
- Wymaga szybkiego leczenia chirurgicznego.
4. Jaskra wtórna
- Powstaje w wyniku innych chorób oczu, urazów lub stosowania leków.
- Może być zarówno otwartego, jak i zamkniętego kąta.
5. Jaskra normalnego ciśnienia
- Rozwija się pomimo prawidłowego ciśnienia wewnątrzgałkowego.
- Przyczyna nie jest do końca znana, ale podejrzewa się wpływ niedokrwienia nerwu wzrokowego.
Jak wygląda diagnostyka jaskry?
Diagnostyka jaskry obejmuje szereg badań, które pozwalają na wczesne wykrycie choroby:
- Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria): Pozwala ocenić poziom ciśnienia w oku.
- Badanie kąta przesączania (gonioskopia): Ocenia drożność kąta przesączania.
- Badanie dna oka: Wykrywa zmiany w nerwie wzrokowym.
- Perymetria: Analiza pola widzenia w celu wykrycia ubytków.
- Pachymetria: Pomiar grubości rogówki, który ma wpływ na wynik tonometrii.
Jakie są dostępne metody leczenia jaskry?
Leczenie ma na celu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i ochronę nerwu wzrokowego przed dalszym uszkodzeniem.
1. Farmakoterapia
- Krople do oczu: Obniżają ciśnienie wewnątrzgałkowe poprzez zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej lub poprawę jej odpływu.
- Wymagają regularnego stosowania i mogą powodować skutki uboczne, takie jak podrażnienie oczu.
2. Zabiegi laserowe
- Trabekuloplastyka laserowa: Zwiększa przepływ cieczy wodnistej przez kąt przesączania.
- Iridotomia laserowa: Tworzy otwór w tęczówce, co poprawia odpływ cieczy w jaskrze zamkniętego kąta.
3. Leczenie chirurgiczne
- Trabekulektomia: Usuwa blokady odpływu cieczy wodnistej.
- Implantacja urządzeń odprowadzających: Tworzy sztuczny kanał odpływu cieczy.
Którą metodę leczenia wybrać i dlaczego?
Wybór metody leczenia zależy od typu jaskry, stopnia jej zaawansowania i indywidualnych potrzeb pacjenta.
- W początkowych stadiach najczęściej stosuje się farmakoterapię.
- Zabiegi laserowe są skuteczne w średnio zaawansowanych przypadkach.
- Chirurgia jest stosowana, gdy inne metody zawiodą.
Podsumowując, jaskra to poważne schorzenie, które wymaga wczesnego rozpoznania i odpowiedniego leczenia. Dzięki nowoczesnym metodom, takim jak farmakoterapia, zabiegi laserowe i chirurgia, możliwe jest skuteczne leczenie jaskry i zapobieganie jej powikłaniom. Regularne badania okulistyczne są kluczem do zachowania zdrowia oczu i dobrego widzenia przez wiele lat.
